Κυριακή, Απριλίου 22, 2007

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ)


Είδα την ταινία «Προσωπικοί Φόβοι σε Δημόσιους Χώρους» σε σκηνοθεσία Alain Resnais με τους Pierre Arditi, Sabine Azema, Andre Dussollier, Lambert Wilson, Laura Morante, Isabelle Care στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Έξι μοναχικά πρόσωπα, έξι ιστορίες με φόντο τη χιονισμένη πόλη του Φωτός. Ο μεσήλικας Τιερί διεκπεραιώνει καθημερινά την επαγγελματική ρουτίνα του μεσίτη ακινήτων με ευλαβική προσήλωση. Η Νικόλ και ο Νταν ένα τυπικό ζευγάρι χωρίς ίχνος ψυχικής επαφής μεταξύ τους, αναζητούν διαμέρισμα για να στεγάσουν την ανύπαρκτη σχέση τους. Ο Νταν προσπαθεί να ξεχάσει τα επαγγελματικά και προσωπικά του αδιέξοδα υπό τη συνοδεία του αλκοόλ στο μπαρ που εργάζεται ο Λιονέλ. Η Γκαέλ, κόρη του Τιερί, προσπαθεί να ξεφύγει από τη μοναξιά της αναζητώντας εραστή μέσω διαδικτύου. Η Σαρλότ, συνεργάτης του Τιερί στο μεσιτικό γραφείο, προσπαθεί να δώσει διέξοδο στην υπαρξιακή της αγωνία μέσα από τη χριστιανική πράξη της προσφοράς προς τον πλησίον προσφέροντας εθελοντική εργασία στα σπίτια άρρωστων υπερηλίκων τις βραδινές ώρες. Ο πατέρας του Λιονέλ είναι η τελευταία και πιο δύστροπη περίπτωση. Τα πρόσωπα και οι καταστάσεις αρχίζουν να μπερδεύονται όταν ο Τιερί αρχίζει να βλέπει ερωτικά τη Σαρλότ και η Νικόλ ζητάει από τον Νταν να χωρίσουν.
Το σενάριο βασισμένο στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Alan Ayckbourn, το οποίο έχει προσαρμόσει κινηματογραφικά ο
Jean Michel Ribes συνιστά ένα εξαιρετικό ψυχογράφημα των ψυχικών αδιεξόδων του σύγχρονου αστού. Ποιός είναι ο Αριάδνιος μίτος που συνδέει αυτές τις ετερόκλητες ατομικές υπάρξεις; Η απάντηση είναι ο φόβος. Ο φόβος να δημοσιοποιήσουν τα αισθήματα και τις αδυναμίες τους, ο φόβος να παραδεχτούν το έλλειμα συναισθηματικής οικείωσης που τους βασανίζει, ο φόβος να γεφυρώσουν την απόσταση που τους χωρίζει από τον Άλλον αναγνωρίζοντας παραλείψεις και σφάλματα, ο φόβος να ερωτευτούν και τελικά να εκτεθούν. Έτσι δημιουργείται ένα ενδοψυχικό ρήγμα το οποίο βαθαίνει όσο η εργαλειακή ορθολογικοποίηση του βίου αγνοεί το χώρο του συναισθήματος και της βούλησης. Αυτό το εσωτερικό ρήγμα που συνοδεύεται από αδέξιες συναισθηματικές εκφορτίσεις μεταφέρεται στη συνέχεια στις διαπροσωπικές σχέσεις, οι οποίες καθώς στερούνται βάθους, δηλαδή αλληλοαναγνώρισης, μετεωρίζονται μεταξύ απάθειας και αγνωσίας.
Ο κινηματογράφος είναι η κατεξοχήν τέχνη του ρυθμού, δηλαδή η τέχνη της διαχείρισης του χρόνου. Ο σκηνοθέτης, χωρίς να παραγνωρίζει τις θεατρικές καταβολές του έργου, αναλαμβάνει να εξερευνήσει το χάσμα μεταξύ έλλογης και άλογης πραγματικότητας με την ίδια ένταση και μαεστρία όπως πριν από σαρανταπέντε χρόνια όταν εξερευνούσε το χάσμα μεταξύ υποκειμενικού και αντικειμενικού χρόνου στο «Πέρσι στο Μάριενμπαντ». Ο κινηματογραφικός φακός διατηρεί ένα καθηλωτικό τέμπο καθώς παρακολουθεί την εξέλιξη της καθεμιάς ιστορίας χωρίς να καταφεύγει σε φθηνούς εντυπωσιασμούς ενώ η αφηγηματική τους ενοποίηση πραγματοποιείται με γρήγορα
cuts, στα οποία παρεμβάλεται η εικόνα του χιονιού που πέφτει, καθρεφτίζοντας ιδανικά τόσο την εσωτερική παγωνιά των πρωταγωνιστών όσο και τις απονεκρωμένες σχέσεις τους. Η εξαιρετική φωτογραφία με τις καλοδουλεμένες χρωματικές μεταβάσεις, που υποδηλώνουν τη συναισθηματική μεταμόρφωση των πρωταγωνιστών και η μελαγχολική μουσική υπόκρουση είναι οι πινελιές που ολοκληρώνουν ένα σπουδαίο αισθητικό αποτέλεσμα. Κάτι που ήταν μάλλον αναμενόμενο από τον πιο σημαντικό, σε βάθος χρόνου, σκηνοθέτη της Nouvelle Vague. Όλοι οι πρωταγωνιστές στέκονται στο ύψος των ρόλων τους, αποδίδοντάς τους με απολαυστικό τρόπο.
Η ταινία απέσπασε αργυρό Λέοντα σκηνοθεσίας στο περσινό φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας.

9 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

"Η απάντηση είναι ο φόβος. Ο φόβος να δημοσιοποιήσουν τα αισθήματα και τις αδυναμίες τους, ο φόβος να παραδεχτούν το έλλειμα συναισθηματικής οικείωσης που τους βασανίζει, ο φόβος να γεφυρώσουν την απόσταση που τους χωρίζει από τον Άλλον αναγνωρίζοντας παραλείψεις και σφάλματα, ο φόβος να ερωτευτούν και τελικά να εκτεθούν".

Τόσο όμοιες, τόσο κοινές, τόσο επαναλαμβανόμενες, τόσο ανασφαλείς, τόσο ανθρώπινες καταστάσεις....
Εμείς και ο φόβος, χέρι-χέρι και όταν έρθει η ώρα του απολογισμού θα δακρύσουμε, μπορεί και να κλάψουμε γιατί δεν ζήσαμε την κάθε ημέρα της ζωή μας σαν να ήταν η τελευταία μας...παρά καθηλωθήκαμε από τον φόβο...

Pico είπε...

Έτσι ακριβώς είναι Livana...από τη στιγμή που περιχαρακώνουμε τη ζωή μας στα όρια του φόβου...εξαντλούμαστε στην επαναληψιμότητα γεγονότων που κάποτε μας φαίνονταν ευχάριστα...Με αυτό τον τρόπο βιώνουμε ψυχολογικά το θάνατο σε καθημερινή βάση σαν απουσία αισθημάτων μέχρι να έρθει και η βιολογική του πιστποίηση.
Σήμερα, στην εποχή της καταναλωτικής αφθονίας, τουλάχιστον για όλους εμάς που ανήκουμε στο Δυτικό πολιτισμό, ο φόβος λαμβάνει τη μορφή της διατήρησης των περίφημων κεκτημένων. Όσο περισσότερα κατέχουμε, όσο πιο βολικά καθόμαστε στο θρόνο μας τόσο μεγαλύτερος είναι ο φόβος που μας διακατέχει. Έτσι ο άνθρωπος εργαλειοποιεί όχι μόνο το συνάνθρωπο αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό, κατεχόμενος ουσιαστικά από τα μέσα που έχουν σαν μοναδικό λόγο ύπαρξης τη διευκόλυνση της βιωτής!!
Ο Umberto Eko το περιγράφει εξαιρετικά.."γεννιόμαστε εμπρηστές και πεθαίνουμε πυροσβέστες".

Ανώνυμος είπε...

"ο φόβος λαμβάνει τη μορφή της διατήρησης των περίφημων κεκτημένων"
Διαβάζοντάς σε, το πρώτο συναίσθημα που υπήρξε μπορώ να το καταγράψω ως "'Οχι, δεν είμαστε μόνο αυτό. Δεν μπορεί να είμαστε μόνο αυτό. Δεν έχει κανένα νόημα και δεν μας πάει πουθενά. Είναι επίκτητο. Μας διαμόρφωσαν έτσι και ακριβώς επειδή "μας διαμόρφωσαν" θεωρητικά τουλάχιστον (γιατί και εγώ "εδώ" ζω...) δεν το δέχομαι.

Οραματίζομαι μερικές φορές μοναχικούς τρόπους ζωής, με τα απαραίτητα, αυτοσχεδιάζοντας για την επιβίωση, μέσα στη φύση, και συνομιλόντας με όποιον ο δρόμος του τον έφερνε εκεί... Έτσι σαν άσκηση σιωπής...
Αναρωτιέμαι βέβαια πόσο και αν θα χωρούσα σε αυτό το πλαίσιο...
Θεωρώ ότι ο έντονος οραματισμός μερικές φορές ισοδυναμεί με ευχή και επειδή έχω εκτιμήσει τη δύναμη της ευχής..προσέχω και εδώ γελώ με τον εαυτό μου...προσπαθώ να βάλω όλες τις παραμέτρους για να έχω τη μικρότερη δυνατή απώλεια..γιατί ποτέ δεν ξέρεις πως μια ευχή που πραγματοποιείται, μπορεί να εκδηλωθεί...
Ο φόβος για τα υλικά κεκτημένα, ναι , τον αποδέχομαι αλλά δεν είναι αυτό που φοβάμαι περισσότερο...
Φοβάμαι τον ίδιο τον φόβο... που μεταμφιεσμένος σε κάτι άλλο , ίσως πιό φωτεινό προσπαθεί να με πείσει ότι "πηγαίνω καλά"...

Και αν γεννιόμαστε εμπρηστές και πεθαίνουμε πυροσβέστες (πόσο εύστοχο!) αν το συνειδητοποιήσουμε όλο και περισσότεροι, μήπως, λέω μήπως μπορούσαμε να το αλλάξουμε, να σταματήσουμε αυτή τη διαδικασία, να την αναστρέψουμε και να είμαστε πάντα αυτό που εν δυνάμει γεννηθήκαμε και να το πραγματώσουμε, όσο μπορεί ο καθένας, όπου μπορεί...
Το τίμημα ?

Pico είπε...

Κάποτε στους μεσαιωνικούς χρόνους, ο άνθρωπος αντιλαμβανόταν το εαυτό του σαν ένα τμήμα της ιεραρχικής δομής που ξεκινούσε από το θεό και κατέληγε στο φυσικό κόσμο. Καθώς η τάξη αυτή ήταν αιώνια και αμετάβλητη ο κύριος φόβος του Δυτικού ανθρώπου ήταν "φόβος Θεού", δηλαδή φόβος παρέκλισης από την υφιστάμενη τάξη.
Σήμερα, εφόσον έχουν μεσολαβήσει η Αναγέννηση, ο Διαφωτισμός και η Βιομηχανική - τεχνολογική επανάσταση, ο ατομικός μέσος άνθρωπος έχει αποστρέψει το βλέμμα του από το νεφελώδες επέκεινα που δεν του προσφέρει τίποτα απτό. Η επίγεια ζωή, οριζόμενη σαν ατομική προσπάθεια προσέγγισης της ευτυχίας, φαίνεται να έχει κερδίσει - οριστικά; - το ενδιαφέρον του ατόμου. Τα τεράστια άλματα προόδου που συντελέστηκαν στις φυσικές επιστήμες και οι διευκολύνσεις που παρέχει η τεχνολογία γέρνουν το βάρος προς αυτή τη μονοσήμαντα ορισμένη ζωή. Και σκέψου ότι, εφόσον έχουμε περάσει από την παραγωγική στην στην καταναλωτική φάση του φιλελεύθερου καπιταλισμού, ο φόβος δεν είναι ακριβώς φόβος για τα υλικά κεκτημένα αλλά για τις εμπειρίες που αυτά μπορούν να προσφέρουν. Υπό αυτή λοιπόν την έννοια καταλήγουμε απολογητές ενός συστήματος που είναι πια η ίδια μας η ζωή.
Αυτή είναι η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού. Η φωτεινή, είναι η δική σου άρνηση να δεχτείς ότι είμαστε μόνο αυτό. Αλλά αυτό που λες εσύ και υπερθεματίζω εγώ θα περάσει από το προκρούστειο κρεβάτι της πράξης. Εκεί πόσα έχουμε να αντιτάξουμε; Πόσο μακριά είμαστε διατεθειμένοι να φτάσουμε;

ΥΓ. Αυτές οι ιστορικές, αναδρομικές εισαγωγές, δεν συνιστούν τμήματα ενός εξυπνακίστικου οπλοστασίου, αλλά αναγκαίες, κατά τη γνώμη μου, διαδικασίες αυτοαναγνώρισης, από τη στιγμή που αναλάβαμε απο τα χέρια του θεού τις τύχες του κόσμου.

Ανώνυμος είπε...

αύριο...ναι?

Pico είπε...

Οπωσδήποτε ναι...καλό απόγευμα και βράδυ σου εύχομαι..

Ανώνυμος είπε...

Pico ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα διάβαζα μια ιστορική αναδρομική περί φόβου!
Πράγματι εκπληκτικό, οπωσδήποτε όχι εξυπνακίστικο, και τελικά αναγκαίο γιατί όταν μιλάμε για το δένδρο χρειάζεται να μιλήσουμε και για τις ρίζες.
Έτσι η εικόνα γίνεται καθαρότερη, μπαίνει στις σωστές διαστάσεις και ολοκληρώνεται.

"θα περάσει από το προκρούστειο κρεβάτι της πράξης. Εκεί πόσα έχουμε να αντιτάξουμε; Πόσο μακριά είμαστε διατεθειμένοι να φτάσουμε;"
Αυτά μένει να τα δούμε... ο χρόνος θεός.

Εμείς, ο καθένας ατομικά, άνθρωποι του δυτικού κόσμου, αλλά και συνολικά η ανθρώπινη φυλή έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε ακόμη, πολλά σκαλοπάτια να ανεβούμε.

Και εδώ σκέφτομαι ότι η γνώση της ιστορίας των ανθρώπων είναι απαραίτητη για να συνειδητοποιούμε την ύπαρξη αυτού του δρόμου, να μπορούμε να βλέπουμε πίσω και να διδασκόμαστε, να βιώνουμε και να αξιολογούμε το τώρα και να οραματιζόμαστε τη συνέχεια βάζοντας ο καθένας και μια πετρούλα σε αυτόν τον δρόμο...μια όσο μπορούμε όμορφη πετρούλα...

Προκρούστης? Για να δούμε λοιπόν...όσο υπάρχουμε.

Θα σου ευχηθώ καλό Σαββατοκύριακο και να ξέρεις ότι σε αυτό το λεκανοπέδιο υπάρχει ένας άνθρωπος που του προσφέρεις πάρα πολλά! (χωρίς σχόλιο αυτό...εντάξει?)

Pico είπε...

Livana...καθώς διαθέτεις αυτή την ευλογία να προσφέρεις τόσα πολλά λέγοντας τόσες λίγες λέξεις, εδώ μέσα το συνάντησα μόνο σε ένα ακόμη Πρόσωπο, θα ήθελα να σου εκμυστηρευτώ ότι συντάσσομαι με το παράδειγμά σου και θα σου ευχηθώ καλό Σαββατοκύριακο...

Ανώνυμος είπε...

:)))