ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (ΕΞΙΛΕΩΣΗ)

Είδα την ταινία «Εξιλέωση» σε σκηνοθεσία Joe Wright με τους James McAvoy, Keyra Knightley, Saoirse Ronan, Vanessa Redgrave στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Η ερωτική ιστορία του Ρόμπι και της Σεσίλια, με φόντο την Βρετανική μεγαλοαστική κοινωνία λίγο πριν το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, διακόπτεται βίαια όταν η ενδεκάχρονη αδελφή της Σεσίλια και φερέλπιδα συγγραφέας, Μπριόνι, κατηγορεί, άδικα, τον Ρόμπι για τον βιασμό της ανήλικης ξαδέλφης της. Ακολουθεί ο πόλεμος, η στράτευση του Ρόμπι και η αποστολή του στο μέτωπο, η οικειοθελής απομάκρυνση της Σεσίλια από το οικογενειακό της περιβάλλον και η ανάδειξη της Μπριόνι σε συγγραφέα...

Το σενάριο που βασίζεται στη νουβέλα του Ian Mc Ewan προσαρμοσμένης στις κινηματογραφικές ανάγκες από τον Christopher Hampton θα μπορούσε να είναι ένα δοκίμιο πάνω στην τέχνη και τη σχέση της με τη ζώσα πραγματικότητα. Ένας έρωτας ματαιωμένος, και γι’ αυτό εξειδανικευμένος, ένας έρωτας που μετεωρίζεται πάνω από τα χαρακώματα της Δουνκέρκης μέλλει να περάσει στην «αιωνιότητα» χάρη στη συγγραφική «αγωνία» του ανθρώπου που ευθύνεται για την βίαιη διακοπή του. Τραγική ειρωνία; Οπωσδήποτε ναι. Όμως είναι κάτι διαφορετικό η ζωή από ένα αέναο γαϊτανάκι συμπτώσεων το οποίο πασχίζουμε να συναρμόσουμε με όχημα τη Θρησκεία, την Επιστήμη, την Τέχνη, και τον Έρωτα; Η τέχνη δεν έρχεται να περιγράψει και ταυτόχρονα να «νουθετήσει» μια πραγματικότητα που αρνείται πεισματικά να τοποθετηθεί σε καλούπια; Ο καλλιτέχνης δε θρέφεται από την «Αγωνία» της έλλειψης, την αστοχία που καλείται να υπερκεράσει δημιουργώντας μια παράλληλη, στην πραγματικότητα, πραγματικότητα; Και τελικά τι είναι περισσότερο σημαντικό; Η ζωή ή η τέχνη; Ή, με άλλα λόγια, για να ξαναγυρίσουμε στην ταινία. Εξιλεώνεται ο καλλιτέχνης μέσα από τη λεκτική προσομοίωση και εξιδανίκευση ενός «έρωτα» που δε μπόρεσε να «απλωθεί» στη ζωή; Δικαιώνονται εκ των υστέρων οι εραστές που δεν ένιωσαν το ρίγος των κορμιών που ενώνονται αλλά και τη φθορά της οικείωσης; Εδώ κάπου σταματούν τα ερωτήματα και αναζητούμε παρηγοριά στη σχηματική κατηγοριοποίηση «Καλό - Κακό» καθώς αδυνατούμε να διαπεράσουμε τον κύκλο της αιτιότητας.

Ο σκηνοθέτης, που μας χάρισε, πριν από μερικά χρόνια, την «Περηφάνια και Προκατάληψη» μας κλείνει πονηρά το μάτι τονίζοντάς μας διαρκώς ότι πρόκειται για μια ιστορία. Εδώ οι «κρίσιμες» σκηνές επανέρχονται σε μια αντικειμενότροπη μορφή αφού πρώτα φιλτραριστούν από το υποκειμενικό βλέμμα της «ηρωίδας» που αναλαμβάνει την περιγραφή τους. Ταυτόχρονα τίθεται, σαν απόρροια του προηγούμενου, το εξής ερώτημα. «Εφόσον γνωρίζουμε την αλήθεια γιατί «αφηνόμαστε» στην πλάνη που ασκεί η κινηματογραφική ψευδαίσθηση»; Εδώ η απάντηση δε μπορεί παρά να είναι υποκειμενική. Ή μήπως όχι;

Το υφολογικό «αμπαλάζ» της μυθοπλασίας είναι ομολογουμένως εξαιρετικό. Εκπληκτική φωτογραφία ικανή να δημιουργήσει από μόνη της «ατμόσφαιρα», «δυνατή» μουσική υπόκρουση, εντυπωσιακά κοστούμια και αξιοπρόσεκτες ερμηνείες. Εδώ ξεχωρίζει η Vanessa Redgrave στον καθηλωτικό, χωρίς ίχνος μελοδραματισμού, μονόλογό της, η Saoirse Ronan στο ρόλο της νεαρής Μπριόνι και η Keyra Knightley που ισορροπεί με θαυμαστό τρόπο ανάμεσα στην αποστασιοποιημένη, με επίγνωση της κοινωνικής της θέσης, Αγγλίδα μεγαλοαστή και την ερωτευμένη Γυναίκα που φλέγεται από πόθο.

Μια δραματική ταινία εποχής που φιλοδοξεί να είναι κάτι περισσότερο από μια ερωτική ιστορία...

ΟΣΑ ΛΕΝ' ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ...

Καθώς η οικονομία, σύμφωνα με μια παλαιότερη ρήση του «αλησμόνητου» Γιάννου Παπαντωνίου, είναι «κλίμα» διαμορφωμένο σε μεγάλο βαθμό από τα Μ.Μ.Ε. μια εναλλακτική εξήγηση για τον «καταποντισμό» του Χ.Α.Α. προσφέρει η δήλωση - διάγγελμα του δημοσιογράφου που ήθελε να γίνει «Μεγάλος», Γιώργου Οικονομέα. «Εφόσον κάποιος συνάδελφος από το Μεγάλο Κανάλι έχει δει το περιβόητο, Ζαχοπούλειο, Dvd υποβάλλω αυτομάτως την παραίτησή μου».

Η πληροφορία πως η σημερινή, 25/01, ανάκαμψη του Χρηματιστηρίου οφείλεται στην παραίτηση του εν λόγω δημοσιογράφου ελέγχεται ως ανακριβής!!!

ΥΓ. Και εις ανώτερα με κότερα...

ΣΕΜΝΗ & ΤΑΠΕΙΝΗ...ΗΓΕΜΟΝΙΑ

Αναγνωρίζω την «αντίσταση» στην αλλαγή που προβάλει οποιοδήποτε «Σύστημα». Αναλογίζομαι τη γεύση πολιτικοοικονομικού σκανδάλου που αφήνει η υπόθεση Ζαχόπουλου στη μιντιακή μας καθημερινότητα. Έχω υπόψη μου την ηθικολογική παρεκτροπή που λαμβάνει χώρα όταν η πολιτική επιχειρηματολογία απουσιάζει. Ενθυμούμαι το περίφημο σλόγκαν περί σεμνότητας και ταπεινότητας. Και αναρωτιέμαι...

Γιατί η πολιτική και ηθική θεμελίωση της κοινωνίας, που από την εποχή του ύστερου Μεσαίωνα έχει στραφεί στην αποτελεσματική θεσμική θωράκιση αντί για την επίκληση της αρετής των ατόμων - διαχειριστών της εξουσίας, προσκρούει συνεχώς στο απρόσβλητο τείχος της νεοελληνικής πραγματικότητας;

Νομίζω ότι έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε μαζί τη σκέψη δύο από τους σημαντικότερους Ιταλούς πολιτικούς στοχαστές εκείνης της περιόδου του Μαρσίλιου της Πάδουας και του Μπάρτολου του Σαξοφεράτου. Τόσο ο Μπάρτολος όσο και ο Μαρσίλιος υποστηρίζουν ότι η καταλληλότερη μορφή εξουσίας είναι πάντοτε ένα καθεστώς στο οποίο η δικαιοδοσία της πόλης παραμένει στα χέρια του λαού στο σύνολό του. Από τη στιγμή που ο λαός αποφασίζει να παραχωρήσει, για λόγους ευκολίας, την κυρίαρχη εξουσία του σε ένα «ηγεμονεύον μέρος» το οποίο την ασκεί για λογαριασμό του ανακύπτει ένα σημείο τριβής που λαμβάνει τη μορφή ενός ερωτήματος. «Πώς διασφαλίζονται οι πράξεις του «ηγεμονεύοντος μέρους» που ασκεί την πραγματική διακυβέρνηση έτσι ώστε να τελούν υπό τον τελικό έλεγχο και σύμφωνα με τα συμφέροντα του κυρίαρχου λαϊκού σώματος;» Και οι δυο απαντούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, θέτοντας τρεις βασικούς περιορισμούς σε κάθε ηγεμόνα και κρατικό λειτουργό, προκειμένου να τον εμποδίσουν να παραβιάσει τη λαϊκή βούληση. Ο πρώτος συνοψίζεται από τον Μαρσίλιο στη φράση ότι «για την επάρκεια της πολιτικής ζωής είναι απολύτως προτιμότερο για την πολιτεία ο κάθε μονάρχης να μην ορίζεται με κληρονομική διαδοχή». Ο δεύτερος αφορά στη διασφάλιση των πολιτικών αποφάσεων οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται σύμφωνα με το νόμο και όχι να εναπόκεινται στη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε κριτή. Ο τρίτος παίρνει τη μορφή ενός σύνθετου συστήματος ελέγχων οι οποίοι επιβάλλονται σε όλους τους αξιωματούχους και τα κυβερνητικά συμβούλια προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι θα εξακολουθούν να ανταποκρίνονται στις επιθυμίες των πολιτών που τους εξέλεξαν.

Εφόσον δεν ισχύουν οι παραπάνω περιορισμοί τότε επισυμβαίνει αυτό που είχε υιοθετήσει ο Ακινάτης στη «Σύνοψη Θεολογίας» ότι δηλαδή καθώς ο λαός απαρνείται την κυριαρχία του με την πράξη της θεσμοθέτησης μια κυβέρνησης τότε όλοι οι ηγεμόνες σαν γνήσιοι κυρίαρχοι εμφανίζονται αποδεσμευμένοι από οποιαδήποτε υποχρέωση υπακοής στους διατυπωμένους νόμους.

Έτσι λοιπόν από τη στιγμή που, για να επανέλθουμε στο σήμερα, έχουμε αποδεχτεί σαν «φυσική», περίπου, διαδικασία την κληρονομική διαιώνιση πολιτικών προνομίων, την πολυνομία που επιτρέπει την κατά το δοκούν νομολογική ερμηνεία και την αντικατάσταση ενός «ικανού» συστήματος ελέγχου της εξουσίας από ηθικολογικές προτροπές ανοίγουμε μόνοι μας το δρόμο εκτροπής των κυβερνητικών αξιωματούχων σε ηγεμόνες...

ΥΓ. Τα Μ.Μ.Ε. δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στο ρόλο του ικανοποιητικού ελέγχου της εξουσίας από τη στιγμή που έχουν αποκλειστικά στραμμένη την προσοχή τους στην οικονομική τους επιβίωση με αποτέλεσμα να αναδεικνύουν ή να καταποντίζουν, αντίστοιχα, θέματα ανάλογα με τα ιδιοτελή τους συμφέροντα.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ (ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣ)

Είδα την ταινία «Παιχνίδια Εξουσίας» σε σκηνοθεσία Mike Nichols με τους Tom Hanks, Phillip Seymour Hoffman, Julia Roberts στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Πρόκειται για την ιστορία της χρηματοδότησης των Αφγανών Μουτζαχεντίν από τα μυστικά κονδύλια της CIA στον πόλεμο αντίστασης που επιχειρούν ενάντια στους Σοβιετικούς εισβολείς κατά τη δεκαετία του 80. Πρωτεργάτης αυτού του εγχειρήματος ο Αμερικανός γερουσιαστής Τσάρλς Γουϊλσον, ο οποίος με τη συνδρομή μιας Τεξανής πολυεκατομμυριούχου φίλης του και ενός από τα ιστορικά στελέχη του επιχειρησιακού τμήματος της CIA, του ελληνικής καταγωγής Γκάστ Αβράκωτου Λάσκαρη, οργανώνουν και χρηματοδοτούν ένα περίπλοκο δίκτυο εφοδιασμού των Αφγανών ανταρτών με όπλα σοβιετικής καταγωγής τα οποία περνούν στο Αφγανιστάν μέσω Πακιστάν.
Το σενάριο που βασίζεται στο βιβλίο του παραγωγού της εκπομπής «60 min» George Crile προσαρμοσμένου στις κινηματογραφικές ανάγκες από τον Aaron Sorkin συνιστά ένα τυπικό δείγμα Αμερικάνικης αφηγηματικής αντίληψης. Σύμφωνα με την τελευταία η έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη της «ιστορίας» στην οποία οφείλει να προσαρμοστεί η ανθρώπινη συμπεριφορά και όχι στο ανάποδο, δηλαδή στην πλοκή ως απόρροια της εξέλιξης των χαρακτήρων. Οι πυκνογραμμένοι έντονοι διάλογοι διανθισμένοι με χιουμοριστικά αποφθέγματα έχουν σαν στόχο την αποδόμηση της Υπερδύναμης που είναι σε θέση να εκπονήσει μακροπρόθεσμους πολιτικούς στόχους. Αντ’ αυτού έχουμε επιμέρους πρωτοβουλίες και συμφέροντα, πολλές φορές αντικρουόμενα, ως κινητήριους μοχλούς της ιστορίας. Αφελής προσέγγιση προορισμένη για κατανάλωση; Ίσως όχι και τόσο αν αναλογιστούμε ότι η Υπερδύναμη αναγκάστηκε να επανέλθει στο Αφγανιστάν για να ανατρέψει το καθεστώς των Ταλιμπάν που η ίδια, με την αδιαφορία της, εξέθρεψε. Ταυτόχρονα ορισμένα σεναριακά «ευρήματα» που μπορεί να φαντάζουν υπερβολικά στα μάτια του μέσου Ευρωπαίου θεατή, όπως αυτό του Ευαγγελιστή προέδρου της Γερουσίας που εμφορούμενος από το μεσσιανικό όραμα του θεϊκού, και πάντως ανιστορικού, απεσταλμένου κραδαίνει τη ρομφαία του εκδικητή στο στρατόπεδο των Αφγανών προσφύγων συνιστούν χαρακτηριστικά δείγματα μιας οπισθοδρομικής και καθόλου φιλελεύθερης νοοτροπίας που διέπει την επαρχιώτικη, μεσοδυτική Αμερικανική εκδοχή. Γνήσιο τέκνο αυτής της τελευταίας και ο τωρινός πρόεδρος Μπους ο νεώτερος.
Ο σκηνοθέτης, που έγινε παγκόσμια γνωστός από την ταινία του 1967 «Ο Πρωτάρης» ακολουθεί την «κλασική» οδό της γραμμικής κινηματογραφικής αφήγησης θέλοντας μάλλον να δώσει έμφαση στην κατανόηση των πολυδαίδαλων διαδρομών που ακολουθούν οι μυστικές υπηρεσίες παρά να εντυπωσιάσει το κινηματογραφόφιλο κοινό, μπερδεύοντάς το, με μια ακατάσχετη ροή πληροφοριακών δεδομένων. Βέβαια το αξιοσημείωτο στοιχείο στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι αυτό αλλά η εκτροπή ενός εν' δυνάμει φίλμ νουάρ σε δραματική, βασισμένη στο διάλογο, κομεντί η οποία δεν υπολείπεται σε ατμόσφαιρα ενώ διατηρεί αναλοίωτη και τη ρυθμική της επίδοση. Εξαιρετικός ο Phillip Seymour Hoffman στο ρόλο του στελέχους της CIA ακολουθούμενος από τον Tom Hanks, ενώ η Julia Roberts απλά «διεκπεραιώνει» το δικό της ρόλο.
Μια ενδιαφέρουσα «εκ των έσω» ματιά που αποδομεί με χειρουργικό τρόπο την ικανότητα της Αμερικανικής Υπερδύναμης να αναγορευθεί σε Ηγεμονία.

ΕΚΘΕΣΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ

Τις μέρες αυτές εκτίθενται στο μέγαρο Μουσικής Αθηνών έργα των Βιενέζων ζωγράφων της πρώτης εικοσαετίας του 20ου αι., προερχόμενα από την περίφημη συλλογή Rudolph Leopold.

Το κίνημα της Απόσχισης (Sezession) έχει σαν πρωτεργάτες τους δημιουργούς του Jugendstil, Gustav Klimt και Egon Schiele, μαζί με τους οποίους συντάσσεται ο Oscar Kokoska. Γύρω από αυτή την τριάδα συγκεντρώνεται γρήγορα ένα πλήθος καλλιτεχνών μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουν τα ονόματα των Rudolpf Wacker, Richard Gerstl Anton Kolig με κύριο αίτημα την απελευθέρωση της ζωγραφικής τέχνης από την αναπαραστατικής της ακαμψία και την ανάγκη «εξπρεσιονιστικής» παρουσίασης των θεμάτων ακολουθώντας το παράδειγμα των Γάλλων ιμπρεσιονιστών και Φωβιστών. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του Βιενέζικου εξπρεσιονισμού οι προσωπογραφίες με τα αδρά χαρακτηριστικά σε φόντο που το χαρακτηρίζει η έλλειψη προοπτικής ενώ δε λείπουν τα πολυάριθμα γυμνά πορτραίτα, κυρίως γυναικών, προορισμένα να σοκάρουν τα συντηρητικά ήθη της εποχής.

Σήμερα που η Ζωγραφική τέχνη έχει απωλέσει την κοινωνική της χρησιμότητα αυτή που την ανέδειξε σε κορωνίδα των τεχνών από την εποχή της Αναγέννησης δε χρειάζεται νομίζω να αναρωτηθούμε αν έχει απομείνει κάτι από όλα αυτά τα κινήματα που άνθισαν στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αι. και θέλησαν να προτείνουν διαφορετικούς τρόπους θέασης του κόσμου μας.

Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 6 Ιανουαρίου. Όσοι πιστοί «προσέλθετε»...