ΜΥΘΟΙ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ...

Στην Οικονομική επιστήμη δεν αλλάζουν οι ερωτήσεις, αλλάζουν οι απαντήσεις. Τα βασικά προβλήματα του 2000 ή της δεκαετίας του 1990 ελάχιστα διαφέρουν από τα προβλήματα της δεκαετίας του 1960 ή ακόμα και εκείνα της δεκαετίας του 1930. Ανησυχούμε και σήμερα, όπως και τότε, για την οικονομική ανάπτυξη, τον πληθωρισμό, την ανεργία, τη διανομή εισοδήματος. Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών έχουν αναπτυχθεί ορισμένες βασικές θεωρητικές σχολές: Η κλασική, η οποία έλκει την καταγωγή της από τον Adam Smith, θεωρεί ότι οι οικονομικοί νόμοι, ιδιαίτερα το ατομικό συμφέρον και ο ανταγωνισμός, οι οποίοι καθορίζουν τις τιμές και τις αμοιβές των παραγωγικών συντελεστών εξασφαλίζουν τη βέλτιστη κατανομή των πόρων και οδηγούν την αγορά σε κατάσταση πλήρους απασχόλησης. Το σύστημα τιμών το οποίο προσδιορίζεται ελεύθερα από το νόμο της προσφοράς και ζήτησης, ενσωματώνει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες- προσβάσιμες από όλους- ενώ η οικονομική ανισότητα συνιστά το κινητήριο μοχλό του συστήματος ανάπτυξης. Αυτή ήταν η κυρίαρχη γραμμή σκέψης μέχρι και το Χρηματιστηριακό κράχ του 1929 και την ακολουθούμενη οικονομική ύφεση που ταλάνισε τις Η.Π.Α. για πάνω από μια δεκαετία.

Απέναντι στη σχολή αυτή τίθεται η Κεϋνσιανή προσέγγιση η οποία υποστηρίζει ότι στην πραγματική οικονομία τα πράγματα δεν εξελίσονται ειδυλλιακά καθώς υπάρχουν πλείστες περιπτώσεις οι οποίες εμποδίζουν το «αόρατο χέρι» της αγοράς να οδηγήσει στην ευκταία μακροοικονομική σταθερότητα. Στην περίπτωση αυτή προτείνονται δημοσιονομικά κυρίως μέτρα (αύξηση των κρατικών δαπανών ή και μείωση των φορολογικών συντελεστών) για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Η επαναστατική πρόταση του John Maynard Keynes βρήκε πρόσφορο έδαφος εφαρμογής το «new deal» του Αμερικανού προέδρου Roosevelt κυριαρχώντας στην οικονομική πρακτική από τη δεκαετία του 1930 μέχρι και το 1970.

Η πετρελαϊκή κρίση του 1973 και η ανάπτυξη του φαινομένου του στασιμοπληθωρισμού (υψηλό επίπεδο πληθωρισμού και ανεργίας) ανέδειξε τη μονεταριστική προσέγγιση την οποία επεξεργαζόταν από τη δεκαετία του 1950 ο Milton Friedman και η σχολή του Σικάγο. Σύμφωνα με αυτή ενδεδειγμένη λύση για την αντιμετώπιση κρίσεων συνιστά η λήψη νομισματικών μέτρων από τις κεντρικές τράπεζες. Το «ακριβό» χρήμα αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το φαινόμενο του πληθωρισμού ενώ το «φθηνό» χρήμα οδηγεί σε τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας μέσα από την αύξηση των επενδύσεων και της κατανάλωσης διαρκών αγαθών. Αυτή ακριβώς η πολιτική εφαρμόζεται στην παρούσα οικονομική συγκυρία από το FED για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Το 2001 η μετεξελιγμένη νεοκλασική προσέγγιση, η οποία ανέκαμψε τη δεκαετία του 1980 μέσα από την πολιτική του Ρήγκαν και της Θάτσερ, δέχτηκε ένα ακόμα, καίριο, χτύπημα. Η θεωρία της «ασύμμετρης πληροφόρησης» επεξεργασμένη από τους Αμερικανούς οικονομολόγους Stigliz, Akerlof, Spence η οποία βραβεύτηκε με Νόμπελ, καταρίπτει το ιδεολόγημα της απρόσκοπτης προσβασιμότητας στην πληροφόρηση μέσω της τιμής του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Στον πραγματικό κόσμο ο εργαζόμενος δεν έχει την ίδια πληροφόρηση με τον εργοδότη, η ασφαλιστική εταιρία με τον ασφαλισμένο και ο θεσμικός επενδυτής, για να θυμηθούμε και την πρόσφατη περιπέτεια του ελληνικού Χρηματιστηρίου, με τον μικροεπενδυτή με αποτέλεσμα να δημιουργούνται στρεβλώσεις και να μη λειτουργεί ικανοποιητικά ο προσδιοριστικός της τιμής, νόμος της προσφοράς και ζήτησης.

Βλέπουμε λοιπόν ότι τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο η προσέγγιση της απρόσκοπτης λειτουργίας της οικονομίας της αγοράς έχει εγκαταληφθεί ουσιαστικά από τη δεκαετία του 1930 και οι κρατικές αρχές παρεμβαίνουν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο για να διορθώσουν τις υπερβολές του οικονομικού κύκλου.

Κατά τα λοιπά η εκμετάλλευση της άγνοιας ζει και, ενίοτε, βασιλεύει...