ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ;

Τελευταία διαβάζω διάφορα άρθρα νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, κυρίως στο διαδίκτυο, που αντιτίθενται σφόδρα στην κρατική παρέμβαση και διαχείριση της οικονομικής κρίσης. Η τελευταία, σύμφωνα με τους αναφερόμενους κύκλους, δε συνιστά τίποτα περισσότερο από έναν μηχανισμό αυτοδιόρθωσης και εξισορόπησης του συστήματος. Επειδή όμως πίσω από τις οικονομικές θεωρίες, και τη «συμπεριφορά» της καμπύλης Phillips (συσχέτιση πληθωρισμού – ανεργίας) υπάρχουν πραγματικοί άνθρωποι και πραγματικές ανάγκες, επιβίωσης πρώτα από όλα, θα επικαλεστώ, αντί οποιασδήποτε άλλης κριτικής την Οικονομική Ιστορία.

Το 1929 λοιπόν, ο Αμερικανός πρόεδρος Herbert Hoover ευρισκόμενος αντιμέτωπος με το χρηματιστηριακό κράχ, αποφάσισε, ενστερνιζόμενος πλήρως τις απόψεις των οικονομικών εγκεφάλων της εποχής, να αφήσει τις αγορές να οδηγηθούν σε «αυτοκάθαρση» και δεν προέβη σε κανένα μέτρο κυβερνητικής δράσης πέρα από γενναίες περικοπές του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. Αποτέλεσμα αυτής της βλακώδους, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, οικονομικής πολιτικής ήταν 4 χρόνια μετά, το 1933, το Α.Ε.Π. να ανέρχετε μόλις στο 33% του Α.Ε.Π. του 1929. Το 1933 σχεδόν 13 εκ. άνθρωποι ήταν χωρίς εργασία ή, περίπου ένας στους τέσσερις επί του εργατικού δυναμικού, ενώ το 1938 ένας στους πέντε εξακολουθούσε να παραμένει άνεργος. Ο δε όγκος και η αξία της συνολικής παραγωγής παρέμενε μέχρι και το 1941 σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του 1929. Τελικά η κρίση τερματίστηκε εξαιτίας των αυξημένων δημοσίων επενδύσεων και δαπανών που απαιτούσε ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος και αφού προηγουμένως είχε υιοθετηθεί από την Αμερικάνικη κυβέρνηση και τον πρόεδρο Roosevelt η Κεϋνσιανή οικονομική προσέγγιση.

Από τότε και για είκοσι περίπου χρόνια ο Δυτικός κόσμος γνώρισε πρωτοφανείς ρυθμούς ανάπτυξης που συνοδεύονταν από «μηδενικά» ποσοστά ανεργίας. Το «πάρτυ» τελείωσε με την πετρελαϊκή κρίση του 1973 όταν έκανε την εμφάνιση του, για πρώτη φορά στην οικονομική ιστορία, το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού. Η κευνσιανή προσέγγιση παραμερίστηκε δίνοντας τη θέση της στους μονεταριστές του Friedman, για να ακολουθήσει στη συνέχεια η νεοφιλελεύθερη επέλαση τις δεκαετίες 1980 και 1990 με κύρια συνθήματα «λιγότερο κράτος, λιγότεροι φόροι, περισσότερη ιδιωτική πρωτοβουλία» και υπόδειγμα ανάπτυξης την Αμερική.

Σήμερα ένας άλλος κύκλος φαίνεται να κλείνει. Η ιστορία βεβαίως ποτέ δεν επαναλαμβάνεται με ακρίβεια. Όμως, τη χρονική στιγμή που η κρατική παρέμβαση καθίσταται καθόλα «πραγματική» στην ίδια μάλιστα την πατρίδα του ελεύθερου καπιταλισμού, σήμερα που μια εξίσου σημαντική καταστροφή συντελείται στο επίπεδο της ιδεολογίας με αποτέλεσμα την εξαφάνιση και του τελευταίου ίχνους πίστης στην «τίμια», διαρκή εργασία και τη «δίκαιη» ανταμοιβή, σήμερα...καθίσταται περισσότερο επιτακτικό από ποτέ, ένα «New Deal».