ΚΥΝΗΓΩΝΤΑΣ ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΥΣ...

Στη μιντιακή σκηνή οι άνθρωποι και τα γεγονότα αξιολογούνται με βάση το «θόρυβο» που ξεσηκώνουν. Στο μεγάλο Θέατρο της Ιστορίας οι άνθρωποι και τα γεγονότα αξιολογούνται, όταν ο Χρόνος ξεφτίζει τα υποκειμενικά δεδομένα, με βάση την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται το κοινωνικοιστορικό πλαίσιο στην προοπτική του διάσταση και την επίδραση που ασκούν πάνω σε αυτό.

Η εκκλησία της Ελλάδας, στην κατά «Χριστόδουλο» εκδοχή της, επιχείρησε ένα «άνοιγμα» σε μια πολιτική κοινωνία αμήχανη κάτω από το βάρος της καθυστερημένης ατομοκεντρικής μετεξέλιξης της. Υπό αυτή την έννοια ο προηγούμενος Αρχιεπίσκοπος, καθώς σήμερα έχει ξημερώσει μια καινούργια ημέρα, προσπάθησε να καλύψει το «συμβολικό» κενό που άφησαν οι καταρρέουσες, κάτω από το βάρος της παγκοσμιοποίησης, έννοιες του Έθνους και της Θρησκείας και να συσπειρώσει τις μάζες με όχημα τη διέγερση των αμυντικών αντανακλαστικών τους.

Δε θα επικεντρώσω τα βέλη της κριτικής μου στο «ουτοπικό» της επιχειρούμενης αναδίπλωσης όταν η, από όλους πλέον αποδεκτή, οικονομία της αγοράς και οι προωθούμενες τεχνολογικές και οικονομικές συνθήκες δημιουργούν ανεπίστρεπτες συνθήκες χωρικής αποστασιοποίησης και νέες μορφές συλλογικότητας. Εκτός αν πιστεύει κάποιος ότι μπορούμε, ή θέλουμε, να γυρίσουμε το βέλος του χρόνου πίσω σε πατερναλιστικές συμπεριφορές και λογικές αυτοδιαχείρισης ενάντια στον καταναλωτισμό, στο συνεχώς μετακινούμενο Χρηματιστηριακό κεφάλαιο και τις Τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών. Βέβαια αυτό σε καμμία περίπτωση δε σημαίνει «παθητική» αποδοχή. Όμως από τον κριτικό «αναστοχασμό» μέχρι τη δαιμονοποίηση των δεδομένων του σύγχρονου πολιτισμού η απόσταση είναι σίγουρα μεγάλη.

Εκεί που θέλω να σταθώ είναι ο στρεβλός τρόπος με τον οποίο ερμηνεύτηκε η ορθόδοξη θρησκειολογική παράδοση. Γιατί η ορθοδοξία στην περσοναλιστική της εκδοχή αντιτάσσεται στην «αμυντική» αναδίπλωση όπως εκπροσωπείται από την Ρωμαιοκαθολική ουσιοκρατία και προτείνει την «σωτηριολογική» υπέρβαση. Να το κάνω λίγο πιο λιανά. Ένα σημαντικό κεφάλαιο της Ορθόδοξης Χριστιανικής παράδοσης αφορά στην οντολογική κατηγορία του Προσώπου όπως την συνέλαβαν οι Πατέρες της Ανατολικής εκκλησίας και την επεξεργάστηκαν ο ιερομόναχος Λεόντειος Βυζάντιος και ο Μάξιμος Ομολογητής. Σύμφωνα με αυτήν ο άνθρωπος δεν είναι το ομφαλοσκοπικό και προκαθορισμένο από μια, μη προσβάσιμη, θεία ουσία Άτομο αλλά το ελεύθερο ον που συνυπάρχει στην Αγάπη και στο Λόγο, δηλαδή το Ον που επι-κοινωνεί και συμ-μετέχει στο Συνάνθρωπο, στον Κόσμο και στο Θεό. Αυτή την πληρέστερη έννοια του Προσώπου που νοείται, αντιτιθέμενη στην ατελή Δυτική ατομοκρατία, όχι πια ως κλειστή αναφορικότητα αλλά ως δυνατότητα εκστατικής υπέρβασης ως δημιουργική ανοικτότητα στην ολότητα εγκατέλειψε στη «λήθη» η προηγούμενη ηγετική ομάδα της Ελλαδικής εκκλησίας.

Στο μιντιακό μικρόκοσμο ο Χριστόδουλος παρουσιάστηκε, ανάλογα με την οπτική από την οποία τον κοιτούσε κάποιος, σαν ευλογημένος Πατέρας ή σαν Δαιμονικός εχθρός. Δεν ήταν ούτε το ένα ούτε το άλλο. Όμως δεν μπορώ να μην του καταμαρτυρήσω ότι με τη στάση του συνέβαλε, σε αντίθεση με το καλλιεργούμενο εκσυγχρονιστικό προφίλ του, στην ιδεολογική συντηρητικοποίηση του Εκκλησιαστικού σώματος ενώ προσπάθησε ταυτόχρονα να «μπολιάσει» το «πλήρωμά» του, και ιδιαίτερα τους νέους ανθρώπους, με φοβικά σύνδρομα απέναντι στη Νέα εποχή που ξημέρωνε.