ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στο Μπαλί της Ινδονησίας η παγκόσμια Σύνοδος, με τη συμμετοχή 190 κρατών, για τη σύναψη νέας παγκόσμιας συνθήκης που αποσκοπεί στην καταπολέμηση της κλιματολογικής μεταβολής που συντελείται στον πλανήτη μέσα από τον περιορισμό των εκπομπών καυσαερίου που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Για πολλά χρόνια οι επιστήμονες συζητούσαν για την πραγματικότητα, την αιτία και την έκταση της παγκόσμιας θέρμανσης. Σήμερα οι περισσότεροι από αυτούς συγκλίνουν στο γεγονός ότι, παρά τις αυξομειώσεις της θερμοκρασίας από χρόνο σε χρόνο, η μέση θερμοκρασία της ατμόσφαιρας αυξάνεται ασυνήθιστα γοργά κατά την πρόσφατη περίοδο και η ανθρώπινη δραστηριότητα συνιστά μια από τις κύριες αν όχι την κύρια αιτία. Οι αβεβαιότητες που απομένουν αφορούν κυρίως στο αναμενόμενο μέγεθος του φαινομένου. Αν δηλαδή οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξηθούν κατά 1,5 ή κατά 5 βαθμούς Κελσίου στη διάρκεια του επόμενου αιώνα. Αυτοί οι αριθμοί μπορεί να μη φαίνονται σημαντικοί σε απόλυτα μεγέθη. Καθίστανται όμως σημαντικοί από τη στιγμή που αναλογιστούμε ότι η μέση παγκόσμια θερμοκρασία κατά την τελευταία περίοδο των παγετώνων ήταν μόλις κατά 5 βαθμούς χαμηλότερη από την αντίστοιχη σημερινή.

Εκείνο που έχει σημασία κατά την παρούσα φάση, παράλληλα με τη δέσμευση των εθνικών κυβερνήσεων για τη μείωση των εκπομπών καυσαερίων, είναι να αναγνωριστεί και να αναδειχτεί η επίδραση του ανθρώπινου παράγοντα στο περιβάλλον και πιο συγκεκριμένα η καταλυτική επίδραση του μοντέλου καταναλωτικής «υστερίας» που χαρακτηρίζει την πλειονότητα των πολιτών του Πρώτου κόσμου. Αυτό το ελκυστικό και παντοδύναμο μοντέλο, το κύριο εξαγώγιμο πολιτισμικό προϊόν της Δύσης και ταυτόχρονα ο συνεκτικός κρίκος της παγκοσμιοποίησης συνιστά σήμερα έναν από τους κύριους αν όχι τον κυριότερο επιβαρυντικό μηχανισμό του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με μελέτες κάθε πολίτης των Η.Π.Α. της Δυτικής Ευρώπης και της Ιαπωνίας καταναλώνει κατά μέσο όρο 32 φορές περισσότερους πόρους και αποβάλλει 32 φορές περισσότερα απορρίμματα από τους κατοίκους του Τρίτου Κόσμου. Υπάρχουν πολλοί «αισιόδοξοι» επιστήμονες που υποστηρίζουν ότι ο πλανήτης μας μπορεί να αντέξει το διπλάσιο ανθρώπινο πληθυσμό. Δεν υπάρχει όμως κανένας που να υποστηρίζει ότι το γήινο οικοσύστημα μπορεί να αντέξει μια περιβαλλοντική επίδραση 12 φορές μεγαλύτερη από τη σημερινή μολονότι η υιοθέτηση του βιοτικού επιπέδου του Πρώτου κόσμου από το ένα τρίτο μόνο του Τρίτου κόσμου θα οδηγούσε σε μια τέτοια αύξηση. Παραδειγματικά, μόνο ο πληθυσμός της Κίνας αρκεί για το διπλασιασμό της ανθρώπινης επίδρασης στο περιβάλλον.

Καμμία από τις κυβερνήσεις των χωρών του Πρώτου κόσμου δεν αναγνωρίζει βέβαια το ανέφικτο της αέναης βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της και της ταυτόχρονης προσέγγισής του από την πλειονότητα των κατοίκων του Τρίτου κόσμου. Έτσι, καθώς είναι πολιτικά αδιανόητο, προς το παρόν τουλάχιστον, να προτείνουν οι ηγέτες του Πρώτου κόσμου στους πολίτες τους να περιορίσουν το βιοτικό τους επίπεδο όπως μετριέται σαν κατανάλωση πόρων και παραγωγή απορριμμάτων γεννιέται το εξής εύλογο ερώτημα. Τι θα συμβεί όταν οι άνθρωποι του Τρίτου κόσμου αντιληφθούν τελικά ότι το όραμα-στόχος της προσέγγισης του βιοτικού επιπέδου που απολαμβάνουν σήμερα οι χώρες του Πρώτου κόσμου τους είναι απρόσιτο ενώ ο Πρώτος κόσμος αρνείται να εγκαταλείψει το συγκεκριμένο επίπεδο για χάρη τους;

Η ζωή είναι γεμάτη από αγωνιώδεις προκλήσεις και επιτακτικές επιλογές. Είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε ένα βιώσιμο βιοτικό επίπεδο για όλους τους κατοίκους του πλανήτη;

ΥΓ. Τα αναφερόμενα στοιχεία παρατίθενται, σε ανεπτυγμένη φυσικά μορφή, στο βιβλίο του Αμερικανού καθηγητή Jared Diamond «Κατάρρευση». Εκεί εξετάζεται ιστορικά το φαινόμενο της αποτυχίας συγκεκριμένων πολιτισμών να συσχετίσουν το ανθρώπινο εγχείρημα με το περιβάλλον γεγονός που οδηγεί στην κατάρρευσή τους.